Praktische informatie – lezingen in De Luifel
Donderdagmiddag 14.30 uur en donderdagavond 19.30 uur (avondcursus is vol)
Data; 1/10, 8/10, 22/10, 29/10, 5/11, 12/11, 19/11, 26/11.
Plaats: Theater De Luifel, Herenweg 96, Heemstede.
Bij boeking vóór 17 september: € 140,- (betaling na ontvangst factuur), daarna: € 160,-
Programma: zie tekst hieronder
Inschrijven: klik op de betreffende blauwe button – Betaling na ontvangst factuur (medio september)
Het aantal plaatsen bij de cursus is in verband met 1,5 meter social distance gelimiteerd. Wij houden ons aan de voorschriften van RIVM om het voor u en ons zo veilig mogelijk te te houden. Zie verder protocol onderaan deze pagina. Door limitering van aantal deelnemers is de prijs van de cursus wat hoger dan u van ons gewend bent in verband met zaalhuur.
Als u met de middag bijeenkomst wilt meedoen, dan stuurt u een mailtje naar:
michiel.kersten@outlook.com
De avond bijeenkomst is uitverkocht
Praktische informatie – online lezingen (live stream) via Google live
Data: 6-10, 20-10, 27-10, 3-11, 10-11, 17-11, 24-11, 1-12
Tijdstip: 19.30 uur (duur: twee uur met tussendoor pauze)
U kunt de lezingen volgen via computer, tablet (iPad) of smartphone
Bij boeking vóór 14 september: € 88,- (betaling na ontvangst factuur), daarna € 100,-
Inschrijving via onderstaande link
Als u met de online bijeenkomst wilt meedoen, dan stuurt u een mailtje naar: michiel.kersten@outlook.com
Voorbij de horizon
In deze reeks van acht lezingen treden wij in de voetsporen van mensen – kooplieden, diplomaten en kunstenaars – uit West-Europa, die in periode 1500-1900 naar de Levant, Azië of Afrika reisden. Verschillende motieven speelden daarbij een rol: economische, politieke en religieuze, maar ook – gestimuleerd door het humanisme – de behoefte om kennis te vergaren over de wereld.
Fascinatie voor het ‘andere’
De confrontatie met andere culturen had invloed op de West-Europese kunst, kunstnijverheid en mode. Westerlingen waren gefascineerd door de kwaliteit en schoonheid die zij aantroffen. Er ontstond een levendige handel in gebruiksvoorwerpen en stoffen, die werden verzameld en in eigen land nagebootst. Oosterse meubelstukken en serviesgoed kregen een vaste plaats in het interieur. Zeventiende-eeuwse kunstenaars dosten de figuren in hun Bijbelse verhalen uit in oosterse stoffen om het historischer te laten lijken. Vooral Rembrandt en zijn leerlingen verwerkten regelmatig exotische stoffen in hun voorstellingen.
Inspiratie
In de achttiende eeuw zorgde de Europese handel met China voor een ware rage: men liet door kunstenaars en architecten hele kamers in Chinese stijl inrichten en de tuinen met pagodes verrijken. In het kielzog van de koloniale expansiedrift vanaf de late achttiende eeuw werd niet alleen meer kennis over de ‘andere’ wereld opgebouwd, en vonden in de negentiende eeuw niet alleen voorwerpen uit vooral Japan, maar nu ook uit Afrika en zelfs Oceanië hun weg naar Europa.
Op reis
Kunstenaars waren niet alleen door de ‘vreemde’ voorwerpen gefascineerd, maar reisden in de negentiende eeuw in steeds grotere aantallen naar Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Hun geromantiseerde verbeeldingen vol stereotypen van – vooral – de Islamistische wereld waren immens geliefd in Europa, getuige de duizenden schilderijen met oriëntaalse thema’s.
Wereldkunst en Europa
In ‘Voorbij de horizon’ laten wij (Emmelie de Mol Otterloo, Thera Folmer-von Oven en Michiel Kersten) in chronologische volgorde de opeenvolgende stromingen en modes in de Europese kunst zien die de confrontatie met de andere culturen hebben opgeleverd.
Programma van de lezingen
1. Zestiende en zeventiende eeuw – de Oriënt en het Verre Oosten
Lezing door Emmelie de Mol van Otterloo
In de zeventiende eeuw ontstond een levendige handel met het Verre Oosten. Men importeerde in het westen goederen die men mooi vond en bewonderde, zoals porselein en kostbare stoffen. De Aziatische goederen kregen een plaats in de Hollandse interieurs en werden gebruikt in het huishouden. De belangstelling voor oosters serviesgoed zien we ook terug in de schilderkunst, zoals in de pronkstillevens en genrestukken. Uit boedelinventarissen is bekend dat (eenvoudiger) oosters porselein ook in trek was bij de middenklasse. Oosters porselein was heel populair en werd nagebootst in eigen land (onder andere in Delft) maar dan in aardewerk omdat men het procédé van porselein niet kende.
2. Zestiende en zeventiende eeuw – oosterse typen in prenten en schilderijen
Lezing door Thera Folmer-von Oven
Op schilderijen met Bijbelse voorstellingen werden de historische figuren vaak in oosterse kleding – of wat men daarvoor aanzag – afgebeeld. Welgestelde burgers lieten in de zeventiende eeuw kleding maken van oosterse stoffen en zich daarin portretteren, met name in het zogeheten portrait historié. Deftige heren droegen in huis een kamerjas, de Japonse (of Japanse) rok. Rembrandt had een voorliefde voor exotische stoffen en kleding. Mannen met een tulband komen meermalen voor op zijn schilderijen, inclusief zijn zelfportretten.
Den Haag. Mauritshuis
3. Achttiende eeuw – Chinoiserie in het interieur
Lezing door Emmelie de Mol van Otterloo
In de 18de eeuw leidde de belangstelling voor de Chinese cultuur tot een ware rage in het Europese interieur: de Chinoiserie. In tal van paleizen werden vertrekken ingericht en gedecoreerd in namaak Chinese stijl. Op schilderijen, wanden en tapijten werd een sprookjeswereld gecreëerd, met pagodes, palmen, kamelen, exotische vogels en parasols. Zelfs in de architectuur van sommige gebouwen was de Chinese invloed te herkennen.
4. Achttiende eeuw – Turquerie, harembroeken en divans
Lezing door Thera Folmer-von Oven
De kennismaking met de Turkse cultuur ontstond al in de zestiende eeuw. Het Ottomaanse Rijk aan de oostgrens van Europa was een belangrijke factor in de toenmalige machtspolitiek. Er werden gezantschappen naar het hof van de Sultan in Constantinopel gestuurd, waarvan in boek en prent verslag werd gedaan. Met name de kostuums van de Turkse bevolking oogstten bewondering. Turkse stoffen werden geïmporteerd en in welgestelde huishoudens gebruikt. In de achttiende eeuw nam de belangstelling voor Turkse producten toe en was er sprake van een Turkse ‘trend’ in de mode en het interieur. Dit verschijnsel paste bij de populariteit van vreemde culturen in het algemeen, zoals Chinoiserie. Turkse onderwerpen, zoals harems, waren ook populair in de opera (Die Entführung aus dem Serail van Mozart). Wie met de mode wilde meedoen, liet zich gezeten op een divan in een harembroek portretteren.
5. Negentiende eeuw – Empire, de invloed van Egypte
Lezing door Emmelie de Mol van Otterloo
De veroveringentochten en de koloniale expansiedrift van – vooral – Frankrijk en Engeland veranderden vanaf het begin van de negentiende eeuw het gezicht van de kunst. Napoleon spiegelde zijn visie van onmetelijk groot rijk graag aan het Romeinse keizerrijk van Julius Ceasar. Actief bevorderde hij kunst die hegemonie en grootsheid van Frankrijk en zijn rol daarin toonde: de empire-stijl, waarin Griekse, Romeinse én Egyptische motieven in de vorm en de decoratie van meubels, stoffen, mode en architectuur zijn verwerkt. In het kielzog van zijn – uiteindelijk mislukte – veroveringstochten door Egypte een klein leger van (natuur)wetenschappers mee. De Description de l’Egypte was daarvan het resultaat en vormde het begin van een fascinatie met kunst uit het oude Egypte.
6. Negentiende eeuw – Oriëntalisme. Een romantische kijk op Noord-Afrika en het Midden-Oosten
Lezing door Michiel Kersten
In 1830 van de negentiende eeuw begon Frankrijk een lange reeks bloedige veroveringsoorlogen die Algerije, toen nog onderdeel van het Ottomaanse rijk, uiteindelijk onder Frans bestuur bracht. Franse kunstenaars konden nu met eigen ogen kennis nemen van een andere wereld, die hun ‘romantische’ dorst naar het vreemde en ongekende kon lessen. Hun voorstellingen van een schilderachtige en exotische Oriënt leveren een kaleidoscoop van de Europese stereotypering het leven in Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Het is een wereld waarin waarin sensualiteit, seks en lusteloze loomheid afgewisseld wordt met barbaarse wreedheden. Deze exotische wereld leverde eindeloos stof voor schilderijen van harems en en vrouwenbaden in het werk van Jean-Léon Gérôme, Domninique Ingres en Eugène Delacroix.
7. Negentiende eeuw – Japonisme. Kimono’s en houtsneden
Lezing door Michiel Kersten
In 1854 werd het Nederlandse monopolie van de handel met Japan voor het eerst doorbroken. In de loop van het volgende decennium liet Japan zijn isolationistische beleid los en kwam een intensieve handel met Europa op gang. Dit leidde als snel tot een grote belangstelling voor Japanse kunst en kunstnijverheid, maar ook voor stoffen. Deze belangstelling groeide in de jaren zeventig uit tot een ware rage. Er ontstonden zelfs warenhuizen gespecialiseerd in Japanse producten. De term “Japonisme” wordt in 1872 voor het eerst gebruikt door Jules Claretie en Philippe Burty om Japanse motieven in de Europese kunst mee te aan duiden. Vooral de Japanse houtsnede die heel kleurig en nauwkeurig zijn, fascineerden generaties kunstenaars door het ontbreken van het centraal perspectief en de – in de ogen van de westerse kunstenaar – vaak ongebruikelijke afsnijdingen. De Japanse prenten hebben het werk van de impressionisten sterk beïnvloed.
New York, The Metropolitan Museum of Art
8. Eind negentiende eeuw ‘Primitivisme’. Op zoek naar een andere wereld
Lezing door Michiel Kersten
De ontdekkingsreizen en de koloniale expansiezucht van Europa brachten steeds meer kennis over de ‘primitieve’ wereld naar Europa. De groeiende belangstelling voor andere culturen verklaart – ten dele – het ontstaan van talloze musea met etnografische voorwerpen uit de gehele wereld. Gelijktijdig bracht de industrialisering en mechanisatie bij velen een nostalgische verlangen op gang naar een onbezoedelde wereld waar mensen in harmonie met elkaar en de natuur leven. Dit verlangen kon de vorm aannemen van een idealisering van de ‘nobele wilde’ in verre streken, maar ook voor het leven en de volkskunst van gebieden waaraan de industrialisatie voorbij gegaan was. Een prachtig voorbeeld van dit verlangen is de kunstenaar Paul Gauguin. Voor hij op zoek ging naar een paradijselijke wereld op de Polynesische eilanden in de Stille Zuidzee, was hij veelvuldig in Bretagne waar de traditionele patronen van werk en geloof het leven van alledag nog bepaalden en Gauguin prikkelde tot vereenvoudiging van zijn schilderkunst.
Protocol activiteiten Artetcetera in het kader van de beperking van de verspreiding van Covid-19
* Ontsmet uw handen bij binnenkomst en vertrek met alcohol (Artetcetera zorgt voor alcohol 80%).
* Kom niet naar lezingen als u koorts of verkoudheidsverschijnselen heeft, of indien een huisgenoot deze symptomen heeft!
* Wij ontsmetten vooraf deurkrukken, trapleuningen en ventileren de ruimte zoveel als mogelijk.
* Houd u te allen tijde aan de 1,5 meter afstand tot de overige deelnemers.
* Wij adviseren u een mondkapje te dragen (niet verplicht).