Lezing: Volg de ster… Het kerstverhaal aan de hand van de mooiste schilderijen uit de gotiek, renaissance en barok
Door: Michiel Kersten
Wanneer: dinsdag 19 december 2023, 14:00 – 16:00 uur
Waar: Theater De Luifel – Wij Heemstede, Herenweg 96, 2101 MP Heemstede
Kosten: € 7,50
Aanmelden: druk op betreffende blauwe knop hieronder knop (betalen op 20 december bij de balie van De Luifel)
U kunt de lezing ook als live stream volgen via YouTube Live – aanmelden via betreffende blauwe knop hieronder. Kosten: € 5,-
Zeven eeuw verbeelding van het kerstverhaal
De verbeelding van de geboorte van Christus en de daarbij behorende aanbidding van herders en de koningen behoort tot de meest geliefde onderwerpen in de westerse kunst. In de prent- en schilderkunst zijn er ontelbare vervaardigd tussen circa 1200 en 1700. Aan de hand van voorbeelden uit de Middeleeuwen, Renaissance en Barok ziet u hoe de traditionele verbeelding van de geboorte van Christus ontstond. In deze voorstellingen zitten talrijke verhalende en symbolische details verscholen.
Bronnen van inspiratie
Schilders hebben in hun voorstellingen die samenhangen met het Kerstverhaal, zoals de Verkondiging aan Maria, de Aanbidding van herders en de komst van de Drie wijzen talrijke details opgenomen die in de Bijbel niet voorkomen. Alleen in de evangeliën van Mattheüs en Lucas komen de eerste dagen van Christus op aarde ter spraken, en dan eigenlijk ook nog maar uiterst summier. Kunstenaars ontleende veel inspiratie voor hun “kerstvoorstellingen” aan zogeheten niet-canonieke evangeliën: geschriften uit de eerste eeuwen na Christus, die het niet ‘gehaald’ hebben om niet in de Bijbel opgenomen te worden, zoals het proto-evangelie van Jakobus (2de eeuw na Christus) en het kindheidsevangelie van Thomas (2de eeuw na Christus), maar ook het evangelie van pseudo-Mattheus (6de eeuw na Christus). Deze geschriften waren in middeleeuwen zeer geliefd en zijn in tegenstelling tot de Bijbel, buitengewoon informatief over de eerste dagen van Christus aarde. Daarmee zijn deze teksten een rijke en betekenisvolle bron om naar de schilderijen van de geboorte van Christus en alles wat daarmee samenhangt te kijken.
Visuele zwerftocht langs de hoogtepunten uit vier eeuwen kunst
In deze lezing neemt Michiel Kersten u langs de hoogtepunten uit de Europese kunst tussen circa 1200 en 1700. De nadruk ligt op werk uit Italië en de Nederlanden. Kunstenaars die ter sprake komen zijn Giotto, Gentile da Fabriano, Simone Martini, Duccio di Buoninsegna , Giovanni Bellini en Andrea Mantegna, maar ook de Vlaamse primitieven: Hugo van der Goes, Rogier van der Weyden, Robert Campin, Gerard David). De lezing wordt afgesloten met het werk van Rembrandt en Jan Steen, die beide heel bewust van de beeldtraditie zijn afgeweken en hun eigen versie van het verhaal hebben geschilderd. Bij Jan Steen wordt het verhaal van de aanbidding door de herders wel heel levendig en alledaags verbeeld: een boerin biedt Jozef een schaal eieren aan terwijl een andere boer met een haan in de armen over de kribbe leunt. Een andere herder heeft zijn doedelzak gepakt en speelt er ter verhoging van de feestvreugde een vrolijk deuntje op. Een groot feest… een hedendaagse ‘babyshower’ is er niets bij.
Overweldigd door emoties
In een wereld zonder afbeeldingen, zonder foto’s, zonder film moeten deze schilderijen een verpletterende indruk gemaakt hebben op de kerkgangers. In deze lezing proberen wij ons onbevangen in te leven in de verwondering van de kerkgangers van lang geleden. Toen Duccio di Buoninsegna in 1311 zijn Maésta (De tronende Maria met het Christuskind) na jaren en jaren werk eindelijk af had, vierde de Toscaanse stad Siena dagen lang feest. Dat vertelt ons genoeg over verwondering en bewondering. Kijkt u met Michiel mee met de ogen van de onze voorouders uit de gotiek en renaissance naar deze voorstellingen van de geboorte van Christus en alles wat daarmee samenhangt?
